MEŞE PALAMUTLARININ TOPLANMASI

Genel olarak yurdumuzda meşe tohumları Ekim ve Kasım aylarında olgunlaşır. Olgunlaşma palamutların renginin yeşilden kahverengine dönmesi ve dökülmeye başlamasıyla anlaşılır. Sonbahar rüzgarları ile erken dökülen tohumlar kurtlu ya da tam olgunlaşmamış olabilir. Dökülmenin çok yoğun olduğu zaman, tohum toplama için en uygun zamandır. Olgunlaşan palamutlarda kadeh kısmı yavaşça çevrildiğinde palamuttan kolayca ayrılır. 

Meşe palamudu toplarken dikkat edilecek noktalar :

- Toplayacağınız meşe palamutlarını nereye dikeceğinizi önceden belirlediyseniz, dikim yerinin özelliklerine uyan iklim ve rakıma sahip yakın yerlerden tohum toplamaya özen gösterin. Bu şekilde çimlenme ve tutunma oranlarını belirgin bir şekilde arttırmış olursunuz. Meşe palamutları fazla beklemeye gelmediklerinden toplama ve ekim zamanlarını mümkün olduğunca yakın yapmaya özen gösterin. Gerekli özen gösterilirse, arazide ortalama olarak yüzde 35 civarında bir çimlenme oranına ulaşmak makul bir sonuç olarak kabul edilebilir. Bu nedenle düşündüğünüz palamut sayısının 3 katı kadar palamut toplamanız gerekebilir.

- Tohumlar çürüme ve parazit belirtisi göstermeyen güçlü, sağlıklı yetişkin ağaçlardan toplanmalıdır. Tohumları bir kaç değişik ağaçtan toplamak genetik çeşitliliği arttırıp, başarı şansını arttıracaktır.

- Palamutlar mümkünse dalından toplanmalıdır. Palamutlar dallarından koparıldıktan hemen sonra olgunlaşmaları tamamen durduğu için ham, yeşil palamutlar kesinlikle toplanmamalıdır. Dalından toplanan palamutlar nem miktarlarını kaybetmemişlerdir. Çimlenme olasılıkları yerden topladıklarınıza oranla daha yüksek olacaktır.

- Yerden toplanan palamutlarda düşme neticesinde kırık, çatlak gibi mekanik zararlar oluşmuş olabilir. Yerde uzun süre kalmışlarsa sıcak nedeniyle nemlerini kaybetmiş olabilirler. Kuru ve sıcak havalarda yere düşen palamutlar 3 - 4 gün içerisinde canlılıklarını büyük ölçüde yitirebilirler. Yerde kalma neticesinde toprakta bulunan zararlı ve böceklere maruz kalmış olabilirler. Kırık, çatlak, zedelenmiş ve yarılmış tohumların çok daha çabuk bozuldukları unutulmamalıdır. Şayet etrafta sincap, alakarga ya da palamutla beslenen diğer canlılar varsa yere dökülen palamutların en iyilerini sizden çok önce toplayıp götürmüş olabileceklerini de unutmayın.

- İri ve içi dolgun (ağır) palamutlar daha verimli sonuç vermektedir. İri ve dolgun palamutların içerisinde çok daha fazla besin maddesi bulunur. Yüksek besin içeren bu tohumlardan çıkan filizler kök yapılarını daha fazla güçlendirme imkanı bulduklarından filizlenmeyi takip eden sıcak ve kuru yaz aylarında hayatta kalma şansları çok daha yüksek olmaktadır. Küçük, hafif, sıkıldığında süngerimsi bir his veren, üzerinde küflenme emaresi, böcek deliği bulunan, kuruyup nemini parlaklığını yitirmiş, kadehinden ayrılmayan, sallandığında tıkırtı sesi veren palamutlar toplanmamalıdırlar. 

- Tohumlar hava geçirgenliği olan torba ya da çuvallarla toplanmalı, toplama ve taşıma esnasında asla güneş altında bırakılmamalıdır. Hava çok sıcak ve kuru ise palamutların nem oranlarının düşmemesi için sprey su ile nemlendirilmelidir.

- Son olarak, meşe palamudu ormanda yaşayan pek çok canlının besin kaynağı olduğundan palamutların hepsi toplanmamalı, bir kısmı da geride bırakılmalıdır.

MEŞE PALAMUTLARININ SAKLANMASI

Olgunlaşmış meşe palamutları çimlenmeye hazırdır. İdeal olan toplanan meşe palamutlarının vakit geçirilmeden toprağa dikilmesidir. Meşe palamutları nişasta içerikli, kısa ömürlü ve saklanması en zor tohumlardandır. En uygun koşullarda saklansalar bile saklamada geçen süre boyunca tohum kalitesi ve çimlenme oranlarının ciddi şekilde düşeceği unutulmamalıdır. En fazla bir, iki ay gibi kısa süreli saklama için aşağıda belirtilen koşulların sağlanmasına dikkat edilmelidir. Daha uzun süreli saklama yöntemleri ise konumuz dışı olduğu için sayfamıza dahil edilmemiştir.

Saklama Koşulları

- Meşe palamutları canlı varlıklardır, nefes alıp verme gibi ortamdan gaz alıp, verirler. Hava geçirgenliği olmayan kaplarda saklanmaları halinde boğularak çimlenme özelliklerini kaybederler. 

- Palamutlar nemlerini yitirip kuruduklarında da çimlenme özelliklerini yitirirler. Nemlerinin %20'sini kaybeden palamutların %96'sının çimlenme özelliklerini yitirdikleri görülmüştür. Bu nedenle palamutların nemlerini yitirmeyecek ortamlarda saklanmaları çok önemlidir. 

- Palamutlar sıcak ve nemli ortamda çimlenirler. Saklama esnasında oluşan erken çimlenme istenmeyen bir durumdur. Bu nedenle soğuk bir ortamda saklanarak çimlenme hızının düşürülmesi gereklidir.

Palamutlar için yukarıdaki koşulların hepsini sağlayacak ideal bir saklama ortamı sağlanmalıdır. Örnek olarak; palamutlar içerisine ıslak kum konulmuş, ağzı hafif aralık bırakılmış bir kap ile bodrum gibi ısıtması olmayan serin bir yerde ya da buzdolabının sebzelik kısmında saklanabilirler. (Saklama kaplarının ağızlarının sıkı sıkıya kapatılması tohumların havasızlık nedeniyle, tümüyle açık bırakılması ise nemlerini hızlıca yitirerek kurumaları nedeniyle ölümlerine neden olabilir.)

Bu saklama koşulları altında bile bir süre sonra palamutlar çimlenmeye ya da küflenmeye başlayacaklardır. Saklama kaplarında çimlenen palamutların kökleri hasar görüp, bozulmaya başlayacaktır. Bu nedenlerden ötürü toplanan palamutların saklama süresinin çok kısa tutulması ve bir an önce ekilecekleri alana götürülüp toprakla buluşturulması önemlidir.

Bazı kaynaklarda saklamadan önce toplanan meşe palamutlarına su testi uygulanması, su yüzeyinde kalan çürük tohumların atılması, dibe çöken sağlıklı tohumların ise saklanması önerilmektedir. Bu uygulama tohumların erken çimlenmesine ve de küf problemlerinin artmasına yol açacağı için saklanma öncesi uygulanması sakıncalıdır. Su testinin diğer bir sakıncası da bazı sağlıklı tohumların da batmayıp yüzüyor olmasından kaynaklanmaktadır. Bu yöntem kullanıldığında çürük kurtlu tohumların yanı sıra bazı sağlıklı tohumları da atıyor olabileceğinizi unutmayınız. Su testi yöntemi çok büyük miktarlarda tohum işleyen işletmelerde hızlı ve pratik bir çözüm için sunduğu için tercih edilebilir. Ancak el ve göz yardımı ile yapılan fiziki kontrollerin su testinden daha sağlıklı sonuçlar verdiği unutulmamalıdır.

.

MEŞE PALAMUTLARININ EKİLMESİ

Sulama ve bakım imkanı olmayan açık arazilere ekilecek palamutların sonbaharda ekilmesi filizlenecek meşelerin hayatta kalabilmesi için önemli bir avantaj sağlayacaktır. Ekilen palamutlarda kök oluşumu Aralık ayından itibaren görülmeye başlanır. Kış ayları boyunca kök oluşumu toprağın derinliklerine doğru ilerler. Nisan, Mayıs ayları gibi Meşe filizleri ilk kez toprağın üzerine çıkmaya başladıklarında 30 santime varan bir kök oluşumu sağlanmış durumda olacaktır. Bu kök oluşumu filizlenmeyi takiben gelecek sıcak ve kuru yaz ayları boyunca filizin hayatta kalabilmesi için son derece önemli bir avantaj sağlayacaktır. İlkbaharda ekilen palamutlar böyle bir kök oluşumunu tamamlayamadan girdikleri yaz aylarında ise oldukça zorlanacaklardır. 

Ekim sırasında dikkat edilecek noktalar :

- Tohumlar, bakteri ve küflerden kurtulmak için 1 gün önceden akan su ile ve hatta sabunla iyice yıkanıp, suda bırakılmalıdır. Bu şekilde ekim öncesi palamutlar küf ve bakterilerden temizlenmiş, nem oranları da oldukça yükselmiş olacaktır.

- Bazı kaynaklarda fare, köstebek, sincap ve domuzlara karşı tiksindirici önlem olarak, palamutların %10 oranında mazotlu suya batırılması önerilmektedir. 2017 tarihli bir akademik çalışmaya göre tohumların mazota bulanmasının bu zararlılara karşı herhangi bir etkisi olmadığı gibi tohumların çimlenme yeteneklerine de zarar verdiği ortaya çıkarılmıştır. Bu nedenle tohumları kesinlikle mazotlu suya batırmayınız.

- Hayvancılığın yapıldığı, hayvan otlatılan bölgelerde meşe fidanlarının büyüme şansı hiç olmadığından bu bölgelerden uzak durulmalıdır. 10 - 20 yıl gibi çok uzun bir süre çit benzeri fiziki bir koruma sağlanmadığı sürece alanda filizlenecek meşe fidanlarınızın tümü hayvanlar tarafından yem olarak tüketilecektir.

- Ekim ocaklarının açılması. Üst toprak (yaklaşık 10 - 20 cm) kazılarak bir kenara yığılır. Sonra 30 cm’ye kadar toprak derinlemesine çukur tabanı kazma ucu ile kazılarak gevşetilir. Gevşetmenin çok iyi yapılması gerekir. Derin toprak işlemesi çok önemlidir. Böylece ekilecek tohuma kök salabilmesi için iyi bir ortam hazırlanmış olur.

- Tohum, ocaklara konulurken yan yatırılması en uygun şekildir.Tohumun üst tarafı (sivri ucu) kesinlikle aşağıya bakacak şekilde ekilmemelidir. Bu şekilde ekilen tohumlardan çıkacak kök ve gövde sürgünleri kendi doğal istikametlerini bulmak için birbirine dolanacak ve ileride fidanların kendi kendine boğulmasını neden olacaktır.

- Ekilecek tohumların bir kısmı hiç filizlenmeyeceği için açılan ocağa 10 - 15 cm aralıklarla 2 - 3 tohum bırakılabilinir. Böylelikle açılan ocakta en az bir tohumun filizlenme olasılığı arttırılmış olur. Bu yöntem fidanlıklar için kullanışlı olabilir. Ocaktaki tohumların hepsinin birden filizlenmesi durumunda en güçlü gelişim gösteren filiz dışındakiler ayıklanır. Bu ayıklama yapılmadığı takdirde ocakta çimlenen filizler rekabet içine girerler, kökleri birbirlerine dolanarak cılız ve sorunlu bir gelişim gösterirler. Biz belki de bir daha hiç uğramayacağımız açık arazilere ekim amaçladığımızdan ocaklara birer tohum bırakabiliriz. 

- Palamutların üzerlerinin toprakla kapatılması çimlenme döneminde don, sıcaklık, gece-gündüz sıcaklık farkı ve kurutucu rüzgarlara karşı koruyucu bir etki sağladığı gibi, başta fare ve kuş olmak üzere yaban hayvanları zararlarını da büyük ölçüde azaltır. Genellikle ekim derinliği tohum çapının 2 katıdır. 2 cm lik bir tohum için ekim derinliği maksimum 4 cm dir. Meşe palamudunun ekim derinliği kuraklığa, toprak yapısına ve iklime göre değişir. Kurak yörelerde tohum çapının en az beş katı toprakla örtülmelidir. Tohumların gereksiz yere çok derine ekilmesi ise filizlerin enerjilerinin çok büyük bir bölümünün yüzeye ulaşmak için harcamalarına ve zayıf düşmelerine neden olur.